Gez- Gör Kocaeli Tarihi İzmit Gezimiz
Öğrencilerimize yaşadığı ili tanıtmak maksadıyla Kocaeli Büyükşehir Belediyes'nin bir çalışması olan Gez-gör Kocaeli'yle İzmit'in tarihi yerlerini gezdik. Gezi sonrası öğrencilerimizden gezilen mekânlar ile ilgili öğrencilerin hikâye, deneme, makale, masal, mektup, günlük, anı, biyografi, eleştiri, sohbet, gezi yazısı vb. yazmalarını istedik. Birkaç öğrencimiz yazılarını bizlerle paylaştı. Haberimizde yer vermek istediğimizi belirttiğimizde öğrencilerimiz paylaşılmasını istemediler. Biz de kararlarına saygı duyarak yazılarını paylaşmadık.
Gezi programımız aşağıdaki şekildeydi.
İzmit Tarih Turu Ziyaret Noktaları
Geziye katılamayan öğrencilere bilgi vermek, katılanlara da hatırlatma maksadıyla gezdiğimiz yerlerle ilgili haberimizde bilgiler paylaşmak istedik.
-
Namazgâh Nedir?
Namazgâh, açık havada namaz kılmak için düzenlenmiş ibadet mekanıdır. Osmanlılar zamanında yakınında cami veya mescid bulunmayan şehir dışındaki alanlarda, namaz kılmak için oluşturulan mekânlara namazgâh denildi. Namazgâhlar normal zeminden biraz yüksekte, birkaç basamakla çıkılan düz bir set biçiminde inşa edilir. Namazgâhta kıbleyi gösteren büyük bir taş bulunur. Bu taşın üstünde genellikle namazgâhı yaptıran kişinin ismi ve ayetler yazılır. Bazı namazgâhlarda minber de bulunmaktadır.
Tarihçe
Namazgâh, kitabesinden anlaşıldığı üzere 1483 yılında Kocaeli Livası Emiri İbrahim Bey tarafından inşa edilmiştir. 23-28 Haziran 1921’de İzmit’in kurtuluşu sırasında düşman kuvvetlerine direnmeleri sonucu şehit edilen 57 kahraman buraya defnedilmiştir. Kurtuluş Savaşı şehitlerimizin defnedildiği namazgâha daha sonra asker, polis, hava ve Kıbrıs şehitlerinin de defnedilmesiyle Namazgâh Şehitliği bugünkü kimliğini kazanmıştır. Ayrıca Cumhuriyetin ilk yıllarında şehir merkezinde bulunan birçok kabir buraya nakledilmiştir.
-
“bir babanın alacağı en anlamlı hediye”
Eski İzmit’in merkez noktalarından biri olan Orhan Mahallesi’nde hâkim bir tepe üzerine inşa edilmiş ilk camiidir.Bağçeşme meydanının hemen arkasındaki yoldan ‘Tarihi Orhan Cami’ tabelalarını takip ederek kolayca ulaşabileceğiniz bu kıymetli eserin bahçesinden İzmit’in önemli bir kısmını görebilir, İzmit Körfezi üzerinde güneşin batışının o doyumsuz seyrine dalabilirsiniz… Osmanlı Devleti’nin ilk kurulduğu yıllarda Orhan Gazi’nin şehzadesi Süleyman Şah tarafından ‘babası adına’ inşa ettirilmiştir.İzmit’in fethi ardından bölgeye inşa edilen ve günümüze kadar gelebilmiş olan ilk cami olma ünvanına da sahip olan bu kiymetli eser, aynı zamanda fethin simgesi olarak da manevi bir değeri ifade eder. Cuma günleri camide imam hutbeye kılıçla çıkmaktadır. Bu âdet İttihat Terakki döneminden beri artan dış baskılara ve ayrılıkçı hareketlere tepki olarak 120 yılı aşkın bir süredir devam etmektedir.Oysa İzmit, kuşatma sürerken yapılan antlaşma sonucu kendiliğinden teslim olarak Türk hâkimiyetine girdiği için kılıç zoruyla fethedilmemiştir.Eski bir Türk âdeti olan fethedilen şehirlerin merkez camiinde kılıçla hutbe verme geleneği İzmit’in geçmişinde İttihat Terakki dönemine kadar olmamıştır. Hoca hutbe okumak için minbere kılıçı sağ eline alarak merdivenleri çıkar. İmam hutbeyi okurken de kılıcı elinden bırakmaz.Hutbe okunduktan sonra imam yine kılıçla aşağı iner. Türkiye’de artık sadece birkaç camide yapılan bu uygulama aynı zamanda sembolik de bir değer taşımaktadır. Aynı zamanda önemli bir deprem bölgesi olan şehirde, cami çeşitli tamiratlarla da desteklenmiştir.Sultan Abdülmecit zamanında onarılan cami dörtgen planlı, taş ve tuğla duvarlı, dıştan ahşap çatılı, içten asma kubbeli olup bezemeleri Abdülmecit dönemi ampir üslup özellikleri göstermektedir. Camii içerisinde duvara asılı olan bir levhada; “Fatih İzmit Gazi Süleyman Paşa bin Orhan ve Fatih-i Herek ve Fatih-i Aydos ve Fatih-i Kocaeli Sancağı sene 728 Bina-i Camii şerif ve Medrese sene 1332” yazısı bulunmaktadır. 17 Ağustos depremi ardından ciddi hasara uğrayan cami, daha sonra tarihi dokusuna uygun olarak restore edilmiştir.
-
Canfedâ Kethüdâ Hatun Kimdir?
Canfedâ Kethüdâ Hatun, Sultan III. Murad zamanında, Osmanlı Sarayında yaşamış hayırsever bir zattır. Sultan III. Murad döneminde Harem Kethüdalığı yapmıştır. Vefatından sonra Eyüp Sultan Mezarlığı’na defnedilmiştir.şehrimiz Kocaeli’de dahil olmak üzere pek çok hayratı bulunmaktadır. (İstanbul Karagümrük Kethüdâ Kadın Camii, İzmit Kilez Deresi Kız Köprüsü vb.)
Tarihçe
Canfedâ Kethüdâ Hatun, Orhan Mahallesi’nde Orhan Camii karşısında yer alan ve kendi ismi ile anılan bir çeşme yaptırmış, bu hayrının devamı için gerekli akarlar bırakmıştır. Çeşme zamanla harap olmaya yüz tutunca, Sultan II. Mahmud tarafından suyun kaynağından itibaren tamir edilmiştir.
-
“Fetih’lerin şanlı şehzadesinin adını taşıyor”
Süleymanpaşa Hamamı , günümüze kadar Dere Hamamı veya Yukarı Pazar Hamamı gibi farklı isimlerle tanımlana gelmiştir. Süleyman Paşa Hamamı Orhan Gazi Camii’ni de inşa ettiren Şehzade Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Hamamı yaptıran Süleyman Paşa’nın kesin doğum tarihi belli değildir. Ancak 1316 yılında doğduğuna dair bilgiler bulunmaktadır. Orhan Gazi’nin oğludur. Annesi Nilüfer Hatun’dur. İlk görevine Gerede’de yöneticilikle başladı. 1330’da İznik’in, 1337’de İzmit’in fethine katıldı. Babası tarafından İzmit ve çevresi tımar olarak kendisine verildi. Rumeli’deki harekatları kumanda etti. Çimpe Kalesi’ni fethederek Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki ilk resmi yerleşimini gerçekleştirmiş oldu.
-
Süleyman Paşa Hamamı da İzmit’te günümüze kadar ayakta kalabilen en erken tarihli Osmanlı dönemi hamam yapısıdır. Erkek ve kadınlara ayrı ayrı çifte hamam şeklindedir. Her iki kısımda birbirine eşit planlı yapılmıştır. Ön kısımlarda üzeri çiftte yüksek kubbe ile örtülü bir soğukluk kısmı, bunun arkasında birbirine kapı ile geçilen alçak kubbe örtülü iki halvet kısmından ibarettir. Her bölme üç kubbelidir. Bir bölümü yakın sayılabilecek bir tarihte yıkılan hamamın 1999 depreminde büyük hasar görmesiyle birlikte bir kısmı halen ayaktayken, Tarih Hamamı yaşatmak adına Vakıflar Genel Müdürlüğü ile yapılan bir protokolle mülkiyeti Kocaeli Büyükşehir Belediyesi geçmiştir.
-
“İzmit Fatihi Akçakoca’nın eseri”
Akçakoca Mahallesi’nde yer alan İzmit ve yöresini fetheden Akçakoca’nın ismini taşıyan Akçakoca / Dere Camii, 19.Yüzyılda yenilenmiştir. Güney ve kuzey cephelerinde bulunan levhalardaki H. 1255 / M. 1839–1840 tarihi,caminin yenilendiği dönem hakkında fikir vermektedir.Buna karşılık ana mekana giriş kapısının örtüsü üzerinde H. 1321/ M. 1903–1904 tarihi bulunduğu da kaydedilmektedir.
-
Sırrı Paşa Kimdir?
Asıl adı Selim olup Sırrı mahlasını kullanmıştır. Vidin kasabasında Balcı Kenanoğulları olarak anılmış bir aileye mensuptur. Babası Seyyit Bey, annesi Pembe Hanım’dır. 1851 yılında Vidin’de doğmuştur. İptidaî ve rüştî eğitimini Vidin’de yapmıştır. Bu sırada babasını kaybetmiştir. Daha sonra Vidin hükümet dairesine kâtip olarak girmiş; bir süre sonra da Vidin’de vali bulunan Hakkı Paşa’nın maiyetinde İstanbul’a gelmiştir. Onun yardımı ile eğitimini tamamlamış ve Hakkı Paşa’nın yeğeni Melek Hanım’la evlenmiştir. Yeniden devlet hizmetine girerek Sivas ili mektupçuluğuna oradan da Sivas merkez mutasarrıflığına yükselmiştir. Bu sırada uygulamaya giren bir kanunla Osmanlı Devleti’nin ilk Genel Yol İşleri Gezici Müfettişliği’ne atanmıştır. Bu görevi sırasında Rumeli, Anadolu ve Suriye’de yapılan şosaları denetlemiş, yapımlarını sağlamıştır. Gösterdiği başarı üzerine 1888’de İzmit mutasarrıflığına atanmıştır. Selim Sırrı Paşa, Bayındırlık’tan yetiştiği için Kocaeli mutasarrıflığı sırasında yol yapım işlerine hız vermiştir. Göreve başlar başlamaz Ankara’ya doğru yapılmakta olan şosa bitmemiş olduğundan sancak içinde yol seferberliği ilan etmiştir. 35.000’den fazla köylüyle imece usulüyle bu yolları sona erdirmiştir. İzmit Garı’ndan Taraklı’ya kadar olan 18 saat devam eden şose onun eseridir. Demiryolu boyunca sıralanan ve İzmit’in bir özelliği olan çınar ağaçlarını bu esnada diktirmiştir. Yetişmelerine dikkat etmiş zararı dokunanlara ceza verdirmiştir. Bu arada İzmit ovası bataklıklarının kurutulması için Tavşantepe yöresinden toprak getirterek bataklıkların kısmen kurutulmasını sağlamıştır. Bu kurutma sonucunda Çuhane-Sapak yolunu tamamlamıştır. 1894 yılında Fransız Koleji’nin yapımı sırasında kulesine Fransız bayrağı çekildiğinden bayrağı indirtmiş, inşaata engel olmuştur. Çarşıbaşı caddesisini daraltan duvarını yıktırmıştır. Bu olay üzerine Fransız elçisinin şikayet ve müdahalesi ile görevinden alınmıştır. Uzun süre açıkta kalmış 1913 yılında Balkan Harbi sırasında iskân işlerini idareyle görevlendirilmiştir. İlk milletvekili seçimlerinde bağımsız olarak İzmit’ten adaylığını koymuş ise de kazanamamıştır. Son yıllarını Yukarı Pazar’da yaptırmış olduğu köşkünde geçirmiştir. 1924 yılında ölmüş, cenazesi Fevziye Camii yanına gömülmüştür. Daha sonra 1943 yılında Belediye Başkanı Kemal Öz’ün çabalarıyla kemikleri Namazgâh Şehitliği’ne kaldırılmıştır.
-
Önemi
Mutasarrıf Sırrı Paşa tarafından yaptırılan ve Kocaeli şehrinin en görkemli yapılarından birisi olan konak, zarif mimarisi ve zengin kalemişi süslemeleriyle dikkat çekmektedir. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Sırrı Paşa Konağı restorasyon uygulamasıyla “Tarihi Kentler Birliği 2011 Uygulama Ödülü”nü kazanmıştır.
-
Kentsel sit alanı içinde kalan yolun her iki tarafından sivil mimarlık örneği yapılardan oluşan bir sokak olup; bir tane çeşme, bir tane sarnıç ve bir tanede okul bulunmaktadır. Sokaktaki birçok ev restore çalışmaları devam etmektedir. Eski tarihsel dokuyu muhafaza eden sokaktır. Kocaeli’ndeki sivil mimari örneklerinin en önemlileri Kapanca Sokak ve çevresindedir. XIX. (19.) yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen bu evlerden 18’i koruma altına alınmıştır.
-
Kulenin 2. , 3. ve 4.katları oldukça hareketli bir şekilde inşa edilmişlerdir. 2.katta köşelerde sütunlara yer verilmiş,her cepheye kaş kemerli açıklıklar konulmuştur. 2.katta dökme demir korkuluklardan bir gezinti alanı oluşturulmuştur.Son derece zarif bir yapıda olan korkuluklar döneminin üslup özelliklerini yansıtmaktadır.
Kulenin 3.katında da her cephe yüzeyinde kaç kemerli pencerelere yer verilmiştir. Pencerelerin alt kısımlarında ,mermer madalyonlar içerisinde II. Abdülhamid’in tuğrası bulunmaktadır. Ayrıca 3.katın köşelerinde silindirik ve elips şeklindeki düz madalyonlar vardır.
Kulenin 4.katında ise zarif çerçeveler içerisinde saatlere yer verilmiştir. Saatlerin üst kısımlarda üçer pencere kuşağı bulunmaktadır.
İnce-sivri külah uygulamasının denendiği bu kulede,saçak sistemi oldukça taşkın yapılmıştır. Saçak altı çeşitli uygulamalarla hareketlendirilmiştir.
Kocaeli’nin sembolü haline gelen saat kulesi,her katında farklı mimari uygulamaların denendiği,yine her katında farklı süsleme unsurlarının uygulandığı (oyma ve kabartma vs.), hareketli beden duvarları ve ince uzun külah yapısıyla dikkat çekmektedir.
1971yılında Seka Genel Müdürlüğü’nün katkılarıyla 2006 yılında da Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilen kule günümüzde hala kullanılmaktadır.
-
“ulu önderi yaşarken yaşatmaya başlayan heykel”
Cumhuriyet tarihinde, Kocaeli’de inşa edilen ilk heykel olan Atatürk Anıtı, Atatürk’un hatırası ve Cumhuriyetimizin Onuncu Yıldönümünü kutlamak amacıyla yapılmıştır.İzmit şehrinin en güzel bir noktası olan Saat Kulesi ve Saray civarında bir tören alanı yapılarak yerleştirilen heykelde, Sağ eliyle batıyı işaret eden Atatürk’un yüzü İzmit Körfezi’ne donuktur. Mareşal üniforması ve omuzlarından çizmelerine kadar inen pelerini ile heybetli bir görünüşü olan anıtın bulunduğu yükseklik ona daha da görkemli bir ifade kazandırmıştır.Türk heykeltıraş Nejat Sirel tarafından yapılan bronz heykelin kaidesi ise beyaz Marmara Mermeri’nden masif olarak yapılmıştır.
-
Kocaeli Vilayeti’nin ve İzmitlilerin gayretleriyle yapılan İzmit Atatürk Anıtı Atatürk’un sağlığında 1933’te yapılmıştır. İstanbul-Ankara arasında tren ile seyahatleri esnasında, İzmit halkının kendisi için yaptırdığı anıtı gören Atatürk, memnuniyetini ifade ederek İzmit halkına teşekkür etmiştir. 75 yıldan bu yana bakımı yapılmayan Atatürk Heykeli 2008 yılında Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun izni ile Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından aslına uygun olarak restore edilerek güzel bir görünüme kavuşturulmuştur.
Bilim Merkezi Nedir?
Bilim merkezleri, farklı yaş gruplarından ve farklı bilgi birikimine sahip bireyleri bilimle buluşturarak, bilim ve teknolojiyi toplum için anlaşılır ve ulaşılır bir hale getirmeyi ve bilim ve teknolojinin önemini toplum gözünde artırmayı amaçlayan; deneysel ve uygulamalı etkinlikler içeren, ziyaretçilerini denemeye ve keşfetmeye teşvik eden merkezlerdir.
Sessiz ortamlarda, cam vitrinlerin ardında sergilenen, dokunulması yasak objelerden oluşan klasik müze kavramının aksine bilim merkezleri ziyaretçilere aktif şekilde gezebilecekleri, dokunabilecekleri, deneyebilecekleri sergiler ve dinamik ortamlar sunmaktadır.
Kocaeli Bilim Merkezi Hakkında
Kocaeli Bilim Merkezi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK ortaklığı ile hayata geçirilmiş bir projedir. Türkiye’nin en büyük endüstriyel dönüşüm projesi olan Kocaeli Bilim Merkezi, 1934 yılında temeli atılan Seka Kağıt Fabrikası içindeki 8.500 metrekarelik alan üzerinde yer almaktadır. 70 yıl kağıt üretimi gerçekleştiren Seka Kağıt Fabrikası restore edilerek yoluna Kocaeli Bilim Merkezi ve Seka Kağıt Müzesi olarak devam etmektedir.
Kocaeli Bilim Merkezinde Neler Var ?
Kocaeli Bilim Merkezinde, yaklaşık 250 deney düzeneği ve özel tasarım galerilerin yanı sıra bilimsel çalışmaların yapıldığı atölyeler, bilimsel gösteri ve söyleşilerin yapıldığı bilim sahnesi, sergi alanları, kütüphane, araştırma ofisleri, bilim kafe yer almaktadır.
Kaynak: https://gezgorkocaeli.com/